Vluchteling

Gisteren vertelde mijn stiefvader – wat een rottig Sneeuwwitje woord! – over de oorlog. Aanleiding was een bezoek aan Westerbork, de plek waar zijn ouders in de oorlog zaten. Als klein jongetje ging hij bij zijn ouders op bezoek in het kamp, hij heeft nog herinneringen aan de houten barakken en het grind en de hekken er omheen.

Zijn vader was joods en op de vlucht, Van Lodz in Polen naar Duitsland naar Nederland. Voor de oorlogsdreiging uit, op zoek naar veiligheid. Ondertussen van naam veranderend om minder joods te lijken.  Zijn broers vluchtten naar Amerika. De familiegeschiedenis, en de familie, is inmiddels niet meer te achterhalen.

Vluchten kon niet meer. De oorlog haalde mijn stiefopa en zijn gezin ruimschoots in. Hij werd in Nederland opgepakt en naar Westerbork vervoerd. Mijn stiefoma besloot bij hem te blijven. De kinderen werden verspreid over het land ondergebracht. Mijn stiefopa is uiteindelijk niet op de trein richting vernietigingskamp gezet. Een martelpartij redde hem het leven. Zwaar gewond werd hij naar een ziekenhuis vervoerd en kon niet meer terug naar Westerbork.

Mijn tweede vader en zijn broertje zaten ondertussen in een internaat in de bollenstreek. De zusjes zaten ergens anders in Nederland. Het gezin lag uit elkaar. De ouders konden zich, met gele ster en kampervaring, niet vrij bewegen en hun kinderen niet opzoeken. Tot bevrijdingsdag. Toen mijn tweede vader en zijn  broer naar buiten gingen om het te vieren, stonden daar zijn ouders. Met de fiets. Uit Amsterdam. Na jaren werd het gezin weer herenigd. Toch kun je je afvragen of ze ooit echt thuis gekomen zijn.

Dit soort verhalen zet me aan het denken. Over vluchteling zijn. Je land moeten verlaten op zoek naar veiligheid of een beter leven. Tegen muren aanlopen waarachter welvarende mensen zich schuilhouden – angstvallig de deur dicht houdend om hun welvaart te beschermen. Of over Libië waarvan ik overtuigd was dat we daar moesten ‘helpen’ maar dat dat helpen een bijsmaak heeft die ik lastig te verteren vind.

Ik heb het geluk dat ik in deze tijd op deze veilige plek geboren ben. Laat ik nooit vergeten dat ik tussen mensen leef voor wie dat niet zo is. Mensen die voor altijd vluchteling zijn.