3 april 2022
Ik krijg er niets van mee, van de prachtfilm The Duke. Afgescheiden van de volle zaal glijden de beelden rakeloos langs me heen. Isa’s hand in mijn linkerhand. Frank’s warmte rechts van me. Pas in Bar Central, gevangen in Isa’s ogen, land ik weer.
Lesje: vooral in de comfortzone blijven. Het bekende en geliefde nabij.
Hup dus: gaan met die bubbel.
Safety first.
Iedereen heeft twee levens. Het tweede begint als je weet dat je er maar één hebt.
– Confucius (naar verluid)
23 maart 2022
Wat is er mis met dit moment?
– Adem. Ruik. Kijk. Luister. –
Er is niets mis met dit moment.
Niets mis.
Ik mis niets.
Alles is aanwezig.
Ik ben aanwezig.
Ik mis niets.
Het Gerendal – 21 maart 2022
Zon, de heuvels, een oranje atalanta op een heldergele paardenbloem
Lopen, ritme, adem.
De arts belt. Een deel van de uitslag is binnen. Zorgen. Kun je vanmiddag langskomen voor een ct-scan?
Nee
Eerst de zon, de heuvels, een oranje atalanta op een heldergele paardenbloem
Lopen, ritme, adem.
Adem
Adem
Ze loopt ons tegemoet.
Door de lange 
gang van de crisisopvang.
Stralend.
Ze heeft haar jas al dichtgeritst, haar tas bungelt aan haar arm. In de ene hand heeft ze een bruine broek, in de andere een van haar vijf streepjesshirts. Ze lacht. Voor het eerst in maanden lijkt ze weer op mijn moeder. Mijn hart wordt zwaar.
‘Ik mag weg, toch?’
‘Ja mam, je gaat naar een veel betere plek.’
‘Maar ik ga toch naar huis?’
Nee mam, je gaat niet naar huis. Nu niet en nooit niet.
Maar dat zeg ik niet. ‘Je gaat eerst nog ergens anders heen.’
‘Ik ben bang,’ zegt ze.
Ze zit op de rand van het bed. Haar tas op schoot.
We hangen haar kleren in de kast, zetten de vertrouwde boeddhaatjes neer, de schemerlamp met de groen en gele streepjeskap, het semi-perzische tapijtje, het schilderij met de gele chrysanten. Haar sloffen staan onder het bed.
‘Het wordt al wat,’ ratel ik. ‘En wat is de woonkamer hier gezellig, hè, mam? En kijk, je hebt zelfs een terrasje.’ Ze kijkt me aan. Ze kijkt naar buiten. Ze zegt niets meer.
Verrader, zeg ik tegen mezelf. Verrader.
Ik loop haar kamer in.
Haar schouders hangen. Ze frummelt aan haar tas.
‘Zal ik je even lekker douchen?’
Onder haar broek draagt ze een pyamabroek en Zeeman kousjes. Ik pel haar trui af. Nog een trui, een streepjesshirt, een roze pyamajasje, haar zilvergrijze beha er overheen geknoopt.
‘Lekker,’ geniet ze. Het warme water loopt over haar hoofd en langs haar lijf. ‘Hou de douchekop even vast, dan pak ik de shampoo,’ zeg ik. Ze draait zich naar me om, vergeet dat ze de douche vastheeft. Ik ben drijfnat. We krijgen de slappe lach.
‘We houden contact!’
Op het moment dat je het tegen elkaar roept, weet je al dat het niet gaat gebeuren. Tegen mensen met wie je écht contact wilt, hoef je het niet te roepen.
Dat geldt niet voor mensen met Alzheimer
Anneke, de dementieverpleegkundige, zet een stip op een blad papier. ‘Kijk,’ zegt ze, ‘dit is het begin van je leven.’ Ze tekent een spiraal. ‘Naarmate je leven vordert, maak je herinneringen aan. Mensen met dementie maken geen herinneringen meer aan, sterker nog: ze raken ze kwijt. Contact wordt steeds moeilijker.’
Mijn moeder vervaagt. Ze vergeet dat ze thuis is. Ze vergeet dat ze getrouwd is met de man die thuis rondscharrelt. Ze is mijn dode broer vergeten. Ze vergeet nog net niet dat ik haar dochter ben.
Mijn moeder belt
De hele dag. Dat ik haar moet komen halen. Dat ze bang is. Dat er een vreemde man rondloopt. Dat ze haar verzekeringspapieren moet hebben. Dat ze naar papa en mama wil. Ze huilt en huilt.
‘Zet je telefoon op stil,’ zegt Anneke. ‘Steeds opnemen helpt haar niet. Het prikkelt haar als ze je hoort of ziet en dat wakkert haar onrust aan.’
‘Beweeg mee’, zegt Anneke
Mijn moeder belt: ‘Connie, ik moet ik moet zo naar m’n werk. Breng jij me even weg?’
Ik: ’Hoeft niet, mam. Je baas belde. Je hebt vrij vandaag. Fijn toch?’
Moeder: ’O, dat was ik vergeten!’
Mijn moeder leeft in het nu. Ze zit graag met een ijsje op de geitenboerderij. Ze wil me opeens de hele tijd kusjes geven. Dan kijkt ze weer even net als vroeger.
‘Daar gaat ze,’ zegt mijn vader.
En inderdaad. Ze gaat weer trillen, ze tikt weer met haar wijsvinger tegen haar lippen. Ze begint te huilen: ‘Ik ben zo bang.’
Onlangs is mijn moeder opgenomen
Het ging niet meer. Nu zit ze in een instelling met lange gangen en huiskamers zonder kleur. Een jonge vrouw staat urenlang op de gang. Ze kijkt naar het slot van haar kamerdeur. Af en toe raakt ze het aan. Een man met een open overhemd toont zijn blote hangbuik. Het is een psychiatrische crisisopvang, omdat er nergens plek is.
Het maakt mijn moeder nog angstiger. Ze zet een stoel onder de deurkruk van haar kamer. Soms staat ze met opgeheven vuisten voor ons. Ze vervalt in plat Amsterdams, de taal uit haar jeugd: ‘Sekreten van kinderen heb ik. Ze bergen me op. Bel papa en mama, die halen me wel uit deze gallemiese.’
Thuis stop ik haar was in de wasmachine
Een drijfnatte pyamabroek. Vies ondergoed. Ik leun tegen de wasmachine en huil.
‘Je zakt uit jezelf weg’, zegt filosoof en verpleeghuisarts Bert Keizer over Alzheimer. Of, zoals mijn moeder gisteren zei: ‘Ik voel mezelf niet meer. Er gebeuren rare dingen in mijn achterhoofd.’
Het is zondagochtend, een uur of half tien. Ik zit in de auto, radio 4 staat aan. Tussen hemel en aarde heet het programma. Een betere naam voor een zondagochtend kun je niet verzinnen, bedenk ik, terwijl ik naar het flauwe dagmaantje in de blauwe hemel kijk. Een muzikale voltreffer raakt me. Ik zet de auto aan de kant en Shazam aan. Andreas Scholl. Natuurlijk. Bach. Natuurlijk. Oftewel, hoe muziek een diep spiritueel verlangen kan wakker maken. Ik luister en krijg zin om naar de dienst in de Dominicus te gaan, de enige kerk waar ik op zondagochtend zo nu en dan nog te vinden ben. Een oase in de drukke Spuistraat, prachtig koor, dito gebouw en zinvol.
Muziek.
Gisterenavond was ik ook in de kerk. De Goede Rede, met het mooiste plafond dat ik ken. Zachtgolvend hout. We luisterden naar Julian Schneemann and Friends. Piano, ud, jazzdrum en viool namen ons mee op wereldreis. Ook dat was een voltreffer. De ontroering die ik altijd voel als ik jonge mensen bezig zie die gekozen hebben voor het o zo lastige pad in de kunstwereld. Simpelweg omdat ze niet anders kunnen. Weinig geld, een rusteloos leven en onzekerheid voor lief nemend. Ook ik heb dat pad jarenlang gevolgd en nog steeds eigenlijk. Misschien maakt juist dat je gevoelig voor iets groters. Iets tussen hemel en aarde.
Terug in de auto zagen we de maan. Enorm, laag en oranje tussen de lichtjes boven de stad. Magisch.
Voor de Spotifyers: hier is Scholl
En hier meer info over Julian Schneemann and Friends
Ik ben trots op mezelf. Ik heb nee gezegd tegen een opdracht. Het schrijven voor een project waar ik tegen ben. Dat klinkt eenvoudig, nee zeggen tegen iets dat je stom vindt, maar dat is het niet. De aard van het ZZP beestje is namelijk altijd ja zeggen. Want je weet maar nooit. Winter is coming en de huidige opdrachtgevers kunnen er zomaar massaal de stekker uittrekken en dan kan ik geen eten meer kopen laat staan naar de dochters ver weg. Dus zeg nooit nee. En dat heb ik nu dus gedaan: ja tegen nee.
Ik ben dus trots op mezelf. Trotser dan bijvoorbeeld docent Dance for Health worden. Dat voelde zo vanzelfsprekend en compleet bij me passend, daar ben ik niet trots op. Dat is gewoon. Maar nee zeggen, dat is niet gewoon. Bovendien, ik ben eerlijk geweest. Geen smoesjes over te druk. Gewoon: sorry, ik sta niet achter het project, dit past niet bij me. Uiteindelijk is dat waar het over gaat, het past niet bij me. Ik ben echt te oud om nog dingen te doen die niet bij me passen.
Maar blijkbaar niet te oud voor stoute schoenen.
Frederike Dekkers van The Artist’s Way Amsterdam plaatst regelmatig interviews op haar site met ‘kunstenaars en mooie mensen.’ De afgelopen acht jaar hebben veel boeiende mensen bij mij de Artist’s Way training gevolgd. Hoe gaat het nu met hen en wat hebben zij geleerd van de Artist’s Way? Hoe doe je dat, leven als een kunstenaar? Hebben ze nog tips?
Een paar weken geleden interviewde ze mij. Je kunt het interview met mij en de andere geïnterviewden hier lezen.
Tekening: Frederike Dekkers
Het gaat dus gewoon gebeuren. Ik mag! Ik ga Dance for Health docent worden. In januari start de opleiding en in februari kan ik aan de slag. Mijn brood verdienen met schrijven en dansen en dan ook nog ’s op zo’n manier dat ik daar anderen mee kan inspireren. Veel mooier dan dit wordt het niet.
Onlangs had ik het met een vriendin over doelen stellen. Waar wil je zijn over vijf jaar, informeerde ze. Geen idee natuurlijk want ik ben nogal doelloos. Nu is doelloos blijkbaar niet hetzelfde als niet gefocust zijn, want ondertussen verdien ik al jaren mijn – soms karige – bammetje met dingen doen waar ik van houd en dat getuigt toch van enige focus of op z’n minst van weten wat bij me past en wat niet.
Ik denk ook dat ik er niet zo in geloof, in doelen stellen. Life is what happens while you’re busy making other plans is mijn ervaring. Het is handiger gevoeligheid te ontwikkelen voor wat zich aandient dan langetermijn plannen te maken. Maar ja, dat ben ik. Ik ken mensen met een zorgvuldig gepland leven die ook doen aan financiële planning en gunstige hypotheken. In tijden van karige bammetjes benijd ik ze, maar meestal niet. Teisui is mijn zenboeddhistische naam: zij die vol vertrouwen de stroom volgt. Het gaat steeds meer passen.