Aarzelend sta ik aan het begin van de spiraal: een pad gemarkeerd met kerstgroen en kaarsjes. In mijn hand twee briefjes: dat wat ik achterlaat in 2022 en dat wat ik me voorneem voor 2023.
Het lopen van het spiraal is een kersttraditie van het lotgenotenkoor waar ik sinds kort zing. Het kankerkoortje noem ik het oneerbiedig. Ik vind het fijn want we doen samen iets lichts. Maar die spiraal…Mijn vooroordelen bubbelen op: klef, mutsig, new-agerig. Maar binnen drie, correctie: twee minuten, stromen de tranen.
Ik laat niets achter in 2022, zeg ik aan het begin van mijn spiraal. Het was een jaar vol verlies, ziekte en dood maar ik laat niets achter. Dit is het leven en het gaat gewoon met me mee. Voor altijd. Ik vraag om het zingen van The Family Tree, een lied over familie en over wortels diep in de aarde. Snikkend loop ik mijn spiraal terwijl het koor voor me zingt. Ik huil om mijn moeder die vorig jaar overleed, om mijn stiefvader die haar drie weken later volgde. Om mijn broer die blaaskanker heeft, om de vriendin met kanker die zich niet laat verslaan, om de buurvrouw voor wie er steeds minder opties zijn. Om mijn man die kwakkelt en mijn verweg dochters die ik mis, om mijn medezangers die ik nauwelijks ken.
In het midden van de spiraal staat een schaal. Ik lees mijn tweede briefje voor, dat wat ik me voorneem. En dat is amor fati – omarm je lot. Dat heb ik niet van een vreemde. Favofilosoof Nietzsche beschreef amor fati als volgt: “Mijn definitie voor grootheid bij de mens is amor fati: dat je van niets wil dat het anders is, niet vóór je, niet achter je, in alle eeuwigheid niet. Het onvermijdelijke niet enkel verdragen, nog minder verdoezelen…maar ervan houden.”
Amor fati was jaren geleden het thema tijdens een zenretraite. Heb je lot lief. Zittend op mijn kussentje dacht ik er over na: wat is mijn lot? De vraag had zich nog niet gevormd of het antwoord werd duidelijk. Een antwoord zo veelomvattend, zo groot en tegelijkertijd zo logisch dat het me de rest van de retraite uit mezelf tilde, me deed huilen van ontroering en dankbaarheid en ik naar de wereld keek met heldere ogen, een open hartje en een oneindig diepe ziel.
Lot is een moeilijk begrip. Als je er over nadenkt krijgt het de kleur en smaak van fatalisme, apathie, defaitisme. Maar dat is fundamenteel iets anders dan je lot liefhebben. Alles toelaten. Het licht en het donker. Het moeilijke en het makkelijke. Wat is het waardoor je aangeraakt wordt? Het antwoord is even helder als het onkenbaar is.
Mijn zenleraar las een stukje voor van Nietzsche waarin hij dat onkenbare beschreef:
‘In die zin dat er ineens, met een onuitsprekelijke zekerheid en finesse, iets zichtbaar wordt, iets hoorbaar wordt. Iets wat je in je diepste innerlijk treft en van je stuk brengt. Je hoort, je zoekt niet. Je neemt, je vraagt niet van wie de gift afkomstig is. Als een bliksemstraal schittert een gedachte op – onafwendbaar, onverwijld in de juiste vorm gegoten. Nooit heb ik de vrije keus gehad.’
